Stres Nedir?
Stres rahatsızlığı,kişinin gün içerisinde yaşamış olduğu zorlu ve olumsuz durum karşısında algıladığı herhangi bir tehdit ile fiziksel ya da ruhsal olarak başa çıkamaması nedeniyle oluşan gerilim halidir. Bir hastalık değildir fakat kişide bırakmış olduğu etkiler dolayısıyla hastalıkların zeminini oluşturabilir. Stres durumu kontrol altında tutulabildiği müddetçe zararlı değildir. Aslına bakılacak olunursa stresi belirli ölçüde tutulabilirsek yararlıdır da diyebiliriz. Çünkü stres altındaki kişinin farkındalık seviyesi artış gösterir ve enerjik olma durumu gözlenir. Enerjik olunmasının sebebi ise, kortizol hormonun stres altındayken daha fazla salgılanmaya başlamasıdır. Peki, bu kortizol hormonu nedir? Kortizol hormonu, halk arasında ”stres hormonu” adıyla da bilinir. Böbrek üstü bezinin kabuk bölgesinden salgılanır ve vücudun strese gösterdiği tepkiyle ilişkilidir. Kısaca stresin yönetiminden sorumlu ana steroid hormonudur.
Stresin Neden Olabileceği Sağlık Sorunları
Stres durumu başlıca;
- Uyku ve kilo problemlerine,
- Otoimmün hastalıklarına,
- Cilt hastalıkları ve üreme sorunlarına,
- Sindirim problemlerine,
- Hafıza sorunlarına ve nedeni belirlenemeyen ağrılara neden olabilir.
Stresin Nedenleri Nelerdir?
Herkes için aynı nedenler söylenemez fakat temel olarak belli başlı nedenler ortak kabul edilebilir. Bunlar;
- Manevi olarak değeri olan birinin kaybı,
- İş yerinde yaşanan problemler,
- Evlenme veya boşanma durumları,
- Sorumluluklarda gereğinden fazla artış,
- Aile ve çevre baskısı,
- Öğrenciler için okul ve sınav durumu,
- Mükemmeliyetçilik düşüncesi,
- Sürekli öfkeli olma durumu,
- Gerçeği yansıtmayan beklenti durumları ve travmatik olaylar olarak sıralanabilir.
Stresin Çeşitleri Nelerdir?
1)Akut stres: En yaygın görülen stres türüdür. Geçici sürelidir. 3 ile 30 gün arası süreç içerisinde gözlenir. Travmatik veya psikolojik sorunların yaşanmasıyla ortaya çıkan bir durumdur.
2)Kronik stres: Tüm vücut etkilenir. Bazen de fark edilmeden varlığını sürdürür. Günlük yapılan aktivitelerin yapılmasında bile güçlük çekilmesine neden olabilir. Uzun süre gözlenir. Bu nedenle kişinin uzmanlar tarafından yardım alması son derece önemlidir.
3)Episodik akut stres: Kişinin, gereğinden fazla almış olduğu sorumluluklar ile bir müddet sonra başa çıkamamasına bağlı olarak aşırı tepkiler verir. Duygularını bile kontrol etmede sorun yaşayacak duruma gelirler. Sürekli olarak endişe duyarlar.
Stresin Sonuçları Nelerdir?
Stres sonucunda saç dökülmeleri, odaklanma güçlüğü, aşırı halsizlik ve kardiyovasküler rahatsızlıklar gibi sonuçlar gözlenebilir.
Stresin Fiziksel ve Ruhsal Etkileri
- Aşırı terleme,
- Kas sıkışmaları veya bayılma
- Hipertansiyon,
- Yorgunluğa bağlı olarak algılamada güçlük,
- Güvensizlik duygusu ve sürekli olarak endişe içerisinde olma durumu,
- Unutkanlık gibi etkiler gözlenmektedir.
Stresin Belirtileri Nelerdir?
- Sürekli olarak mutsuzluk halinde olma,
- İshal veya kabızlık,
- Bulantı veya kusma,
- Göğüs ağrısı,
- Tırnak ısırmak veya çene kasılması,
- Hata yapmada artış gözleneceğinden dolayı iş kalitesinde düşüş,
- Ruhsal durumda ani değişimlere bağlı olarak saldırganlık durumu,
- Savunmacı tavır içerisinde olma ve çevredekilere karşı suçlayıcı olma durumu,
- Huysuzluk stresin başlıca belirtileridir.
Günümüzde Stresin İnsan Üzerinde Yaptığı Olumsuz Etkileri
Stres durumu günümüzde birçok hastalığın ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynamaktadır. Hatta bazı hastalıkların asıl nedeni de olabilmektedir. Bu nedenden dolayı stresi kontrol altında tutabilmek son derece önemlidir. Kontrol edilmediği sürece kişide depresyon ve panik atak gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Bu psikolojik sorunlar kişinin yaşamını olumsuz yönde etkiler ve aynı zamanda kişinin yaşam kalitesini düşüren rahatsızlıklardır.
Uzman kişiler tarafından tedavi edilmelidir. Stresin uzun süre devam etmesi sonucunda damarlarda geri dönüşü zor olan hasarlara neden olabilmektedir. Bu durumsa kişide; hipertansiyon (yüksek tansiyon), kalp krizi veya felç riskini arttırır. Sadece bununla kalmamakla birlikte stres, bağışıklık sistemine de zarar verir. Bağışıklık sistemini zayıflatarak karşılaşılan hastalıklarla mücadele kabiliyetini azaltır. Mide krampları, şişkinlik hissi, ishal-kabızlık, mide bulantısı gibi etkilerde görülebilir. Uzun süreli stres durumu erkeklerde testosteron hormonunun salgısında azalmaya, kadınlarda ise regl dönemlerinin uzun süre gecikmesine ve adet öncesi-sonrası çeşitli sıkıntılara sebep olur.
Stres ile Nasıl Başa Çıkılır?
İlk olarak strese neden olan asıl durum tespit edilmelidir. Bu süreçteyken hareketsizlik ve durum üzerinde düşüncelere dalma stresin şiddetini arttıracaktır. Sağlıklı beslenme ve düzenli olarak yapılan egzersizler stresle başa çıkmada etkin bir rol oynayabilir. Yürüyüş, pilates, yoga, doğa yürüyüşü veya koşu gibi fiziksel aktiviteler yapılabilir. Fakat spor yaparken vücut çok fazla zorlanmamalıdır. Kasların gereğinden fazla çalışması yine strese neden olacaktır. Lifli yiyecekler, sebze, meyve ve yağsız proteinli gıdaların tüketimi arttırılmalıdır. Bunun sebebi bu ürünlerin kana daha geç karışması sonucu kan şekerinin birden yükselmemesi ve uzun süre tokluk etkisi yaratmasıdır.
Beslenme düzeltildi, fiziksel aktivite sağlandı fakat denklemin en önemli parçası olan uyku süreci tamamlanmadığı sürece diğerleri hiçbir işe yaramaz. Kişi normal şartlarda 23.00 ila 03,33 arasında uyku durumunda olması gerekmektedir. Çünkü bu saat dilimlerinde vücut ”GROWTH HORMONU (BÜYÜME HORMONU)” salgılamaktadır. Growht hormon; hücre yenilenmesini uyaran bir hormondur. Uyumak için hazırlandığınız süreçte, iyi bir uyku için ortamda bulunan ışıkların hepsi kapatılmalıdır. Karanlıkta ve uyku esnasında salgılanan ”MELATONİN HORMONU” metabolizmanın yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesine yardımcı olur ve uykunun kalitesini arttırır. Bu hormonun asıl görevi; vücudun 24 saatlik zaman dilimi içerisindeki biyokimyasal ve psikolojik davranış ritminin ayarlanmasını sağlar.
