Böbrek Yetmezliği
Böbrek yetmezliği dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir tıbbi durumdur. Diyabet, yüksek tansiyon ve genetik bozukluklar dahil olmak üzere bir dizi farklı faktörden kaynaklanabilir ve bir dizi semptoma ve uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu içeriğimizde böbrek yetmezliği nedir, belirtileri nelerdir, nedenleri nelerdir gibi merak edilen sorular hakkında genel sağlık bilgilerini aktaracağız.
Böbrek yetmezliği, böbreklerin kandaki atık ürünleri yeterince filtreleyemediği bir durumdur. Böbrekler hasar gördüğünde veya hastalandığında, temel işlevlerini yerine getiremezler ve bu da vücutta atık ürünlerin birikmesine yol açar. Böbrek yetmezliği akut veya kronik olabilir ve diyabet, hipertansiyon, enfeksiyon ve ilaç toksisitesi gibi çeşitli durumlardan kaynaklanabilir. Ağır vakalarda ölüme bile yol açabilir.
Böbrek Yetmezliği Nedir?
Böbrek yetmezliği nedir; böbreklerden birinin veya her ikisinin birden herhangi bir nedene bağlı olarak kandaki atık maddeleri temizleme yetisini yitirmesi durumunda ortaya çıkan tabloya verilen addır. Bu durum ortaya çıktığında hasar miktarı ne kadar olursa olsun mutlaka müdahale gerektirmektedir. Bunun nedeni tedavi edilmediğinde zamanla giderek yetmezliğin derecesinin artmasıdır. Tedavi ile bu süreci uzatmak veya durdurmak mümkündür. İleri vakalarda ise tek çözüm böbrek naklidir. Nakil sürecinde beklenirken kişinin yaşam kalitesini arttıracak biçimde semptomatik tedavi yöntemleri uygulanır.
Böbrek Yetmezliğinin Nedenleri Nelerdir?
Böbrek yetmezliğinin nedenleri;
- İdrar yollarında veya böbrekte tıkanıklığa yol açabilecek kan pıhtısı
- Enfeksiyon
- Böbreklerdeki kılcal damarların iltihaplanması
- Ağır metallere maruz kalma
- Antibiyotiklerin doğru kullanılmaması
- Hemolitik üremi sendromu, skleroderma, lupus gibi otoimmün hastalıklar
- Bazı ilaçların uzun süreli kullanımı
- Aşırı alkol tüketimi veya madde kullanımı şeklindedir.
Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?
Böbreklerin birincil işlevi, atık ürünleri kan dolaşımından süzmek ve idrara dönüştürmektir. Böbrek fonksiyonu bozulduğunda, atık ürünler kanda birikerek çeşitli semptomlara ve tıbbi komplikasyonlara yol açar. Böbrek yetmezliğinin yaygın belirti ve semptomları arasında;
- Yorgunluk,
- Artan susama,
- Azalmış idrar çıkışı,
- Ekstremitelerde şişlik,
- Nefes darlığı,
- Mide bulantısı ve kusma
- Deri döküntüleri yer alır.
Tedavi edilmezse, böbrek yetmezliği sonunda kalp hastalığı, felç, anemi ve hatta ölüm gibi ciddi sağlık komplikasyonlarına yol açabilir.
Böbrek Yetmezliği Türleri Nelerdir?
Böbrek yetmezliği türleri;
- Akut iç böbrek yetmezliği
- Akut prerenal böbrek yetmezliği
- Kronik iç böbrek yetmezliği
- Kronik prerenal böbrek yetmezliği şeklinde türlere ayrılmaktadır.
Akut İç Böbrek Yetmezliği
Trafik kazası, ağır fiziki travma, oksijen eksikliğine bağlı damar tıkanıklığı veya iltihaplanma gibi durumlarda böbreğe binen yüke bağlı olarak fonksiyonlarını yerine getirememesi durumudur.
Akut Prerenal Böbrek Yetmezliği
Böbrekler yeterince kanlanmadığında ortaya çıkar. Yeterince kan gelmemesi durumunda atık maddeler böbrek tarafından süzülemez ve vücut giderek zayıflamaya başlar.
Kronik İntrinsik Yetmezliği
Dış sebeplerden kaynaklanmaz, böbreğin kendisinde var olan bir hastalıktan kaynaklı olarak ortaya çıkar.
Kronik Prerenal Böbrek Yetmezliği
Böbreğe gelen kanın akış hızı beklenenden daha az olduğunda ortaya çıkar. Kan akışının yeterli hızda olmaması böbreklerde küçülmeye ve fonksiyon kaybına neden olur.
Kronik Postrenal Böbrek Yetmezliği
İdrarı uzun süre tutma alışkanlığından dolayı böbrekte ortaya çıkan baskıdan dolayı zamanla gelişir.
Böbrek Yetmezliği Evreleri Nelerdir?
Böbrek yetmezliği 5 farklı evreden oluşmaktadır. İlk evrede bireyler genellikle belirtileri gözlemlemedikleri için henüz hastalığın farkında olmayabilirler. Bu aşamada yapılabilecek hayati değişiklikler hasarı durdurabilir.
İdrar süzme yeteneğinin yarıya kadar düştüğü, belirtilerin oldukça belirgin olduğu ve ilaç kullanımı gerektiren ilk evre 3. evredir. 4. evreye ulaşan hastaların belirtileri oldukça ağırdır. Böbrek fonksiyonları ciddi anlamda kaybedilmiştir. Anemi, kemik hastalığı, yüksek tansiyon gibi riskler mevcuttur. Son evre olan 5. evrede böbrek nakli gerekmektedir. Bireyde 4. evredeki risklere ek olarak nefes darlığı, bulantı, kusma, ödem, deride kaşıntı gibi belirtiler görülür.
Böbrek Yetmezliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Böbrek yetmezliği aniden ve akut bir şekilde ortaya çıktığında (akut böbrek hasarı olarak bilinir), genellikle uygun tedavi ile tersine çevrilebilir. Bununla birlikte, böbrek yetmezliği zamanla kademeli olarak ortaya çıktığında (kronik böbrek hastalığı olarak bilinir), geri döndürülemez ve uzun süreli tıbbi bakım ve takip gerektirir. Böbrek yetmezliği tedavisi, diyalizi, kan basıncını kontrol eden ve proteinüriyi azaltan ilaçları, atık ürün oluşumunu azaltan diyet değişikliklerini, böbrekler üzerindeki stresi azaltmak için yaşam tarzı değişikliklerini ve nihayetinde gerekirse bir böbrek nakli şeklinde tedavi edilebilir.
