Plasebo Etkisi Nedir?
Plasebo Latince kökenli bir kelimedir ve hoşnut etmek anlamına gelir. Plasebo etkisi kısaca farmakolojik olarak etkisiz bir ilacın, hastanın bu ilacın işe yarayacak olduğunu düşünmesinden ortaya çıkan telkine dayalı bir etkidir.
Hastalar İçin Plasebonun Anlamı Nedir?
Plasebonun tedaviye fiziksel olarak hiçbir etkisi olmasa da hastanın ona yüklediği değer ve inancıyla ilgilidir, yani hastalar verilen o ilacın var olan hastalıklarına tamamen iyi geldiğine inandıklarından tedavide plasebo gücüne sahip olur.
Hasta Kontrollü Analjezi ve Plasebo Arasındaki İlişki Nasıldır?
Hasta kontrollü analjezi acı çeken hastanın kendi ağrısını kesmesini yönetmesine olanak sağlayan bir makinedir. Hastanın yanında yer alan butona her bastığında analjezi alabildiği sistemdir. Benim açımdan bu sistem de plasebo etkisidir. Çünkü bu sistemden evet hasta her istediğinde butona basıp analjezi alabileceğini biliyor ama bunu da hekimler hastaya en uygun dozu ayarlayıp veriyorlar bu şekilde analjezi bağımlılığı bir miktar da olsa önlenebiliyor. Plasebo dememin nedeni de hastanın her bastığında nasıl olsa analjezi ağrılarını dindirecek diye düşünüp rahatlıyor ama belirlenen miktar bittiğinde bence hasta bunu fark etmiyordur.
Plasebo Etkisinin İyi Yanları Nelerdir?
Tıbbi olarak iyileşme ihtimali zayıf olan birçok hasta ölmekten bu inanç sayesinde kurtulmuş, tıbbın fayda etmediği birçok kanserin tedavisinde çoğunlukla moral ve iyileşme isteği etkili olmuştur. Severek izlediğim çizgi film olan “Keloğlan” dan örnek vermek istiyorum. Bir bölümde Keloğlan ve arkadaşları Sinek ve arkadaşlarına karşı futbol maçı yapacaklardı tüm köylü de izlemeye gelecekti. Keloğlan antrenman yaparken kafasına top çarptı ve baygınlık geçirdi, uyandığında topu gördüğünde korkuyordu. Arkadaşları hem şaşırıp hem de çok üzülmüştü bu duruma çünkü grupta en iyi futbol oynayan Keloğlandı ve o da toptan korkuyordu.
Hemen Bilgecan Dede’ye koşup durumu anlattılar o da iksir yapacağını söyledi. Maç vakti geldi çattı hala Keloğlan toptan korkuyor halde maçı izliyor ve Bilgecan Dede de iksiri hazırlamış değil mecbur diğerleri oyuna başladı. Maç ortalarında Prenses hemen koşarak Bilgecan dedenin yaptığı iksiri Keloğlana verdi. Dedeye olan güvenle direk iksiri içip kendine gelince oyuna koştu artık korkmuyordu toptan. Arkadaşları sevinçle karşıladı onu, oyuna devam ettiler ve attığı gollerle oyunu kazandılar.
Sonra şişedekinin ne olduğunu sorduklarında Bilgecan Dede bunun sadece ırmaktan alınmış su olduğunu söyledi. Önemli olan senin kendine inanmandı Keloğlan dedi. Yani burada etki eden ilaç veya iksir değil insanın içinde o ilaca yüklediği değer ve bunun kesin çözüm olduğunu düşünmesi tedavi edici olabiliyor. Plasebo etkisini öğrendiğimden bu yana hep bu bölüm aklıma gelir ayrıca güzel zihinde yer eden bir örnek benim açımdan ve bunu sizlerle de paylaşmak istedim.
Plasebonun Olumsuz Etkileri Nelerdir?
Her şeyin sonucunun olumlu olmadığı gibi plasebonun da olumsuzlukları var. Buna bir örnek olacağını düşündüğüm ve kendi yorumumu kattığım bir hikâye anlatmak isterim. İdam edilmek üzere olan bir mahkûma tek seferde kellesinin koparılıp ölmesindense ailesine belli miktar para verilip damarlarına zehir enjekte edilerek yavaşça öldürüleceği ve üzerinde deney yapılmak istendiği söyleniyor, idam mahkûmu da bunu kabul ediyor. İlk zehri verdiklerinde halsizlik olacağı, sonrakinde bacaklarda ve kollarda uyuşma olacağı vesaire şeklinde kademe kademe enjekte edilip en son aşamada tamamen öleceği söyleniyor ve bunların hepsi de gerçekleşip adam ölüyor.
Halbuki adama zehir verildiğinden değil adamın verilen ilacın zehir olduğuna inanmasından ve sonucunun kesinliğine inandığından bunlar başına geliyor. Adam kendi kendini düşünceleriyle öldürmüş oluyor yani plasebo etkisinde çoğu zaman insanların kurtulma amacıyla güven duydukları ilaç bu sefer adamın verilenin zehir olduğuna inanması onu ölüme götürdü. İnsanın düşüncesi kendisini öldürebilir veya olumsuz durumdan kurtarabilir.
Bu yazı da kendi düşüncelerimi katarak ve duyduğum hikâye veya izlediğim aklımda kalan sahneleri yorumlayarak plasebo etkisine değindim. Umarım faydalı ve okunması zevkli bir yazı olmuştur. Keyifli okumalar.
