Duyu Organları

Aşağıdaki insan yüzü modelinden merak ettiğiniz ve incelemek istediğiniz duyu organlarının üzerine tıklayarak detaylı anatomik ve fizyolojik bilgi edinebilirsiniz.

Duyu Organları Sayfasından Bazı Örnekler

Görme Organı/ Göz (Organum Visus)
Görmemizi sağlayan duyu organımız gözdür. Her sağlıklı insanda iki göz bulunur. Bunlar yüzdeki orbita isimli göz çukurlarına yerleşmiştir. Bir gözün ortalama ağırlığı 10-12gr, çapı ise 2-2,5cm’dir ve büyüklüğü yaşa ve cinse göre değişir.

Alınan duyuların değerlendirilmesi beyindeki ilgili merkezlerde yapılır. Görme duyusunun alınmasında görevli bölüm, iki kısma ayrılarak incelenir.

Reseptör bölüm olarak göz küresi (Bulbus oculi)
Alınan duyuları beyne nakleden yol (N. opticus)
Gözü koruyan ve hareketlerine yardımcı oluşumlar vardır. Bunlar, kaş, göz kapakları, göz kasları, conjunctiva, gözyaşı bezi ve göz çukurudur.

göz
Görme Siniri (N. opticus)
Hipofiz bezinin önlerinde birbiri ile çaprazlaşarak kesişir. Bu çaprazlaşmada, bazı lifler çapraza katılır, bazıları ise bu kurala uymaz. Böylece çapraza uyan ve bir yandan gelen lifler öteki yana geçmiş olur. Bu yapılaşma iki göz ile tek görmeyi sağlar.

Göz Küresi (Bulbus Oculi)
Göz küresi, orbita içinde yer alan küre şeklinde bir yapıdır. Göz küresinin önü dışa açılır. Açık olan kısım istenildiği zaman göz kapakları ile kapatılabilir. Göz küresinin dışa açık olmayan kısmı ise yağ ve bağ dokusundan oluşmuş bir kütle ile kuşatılmıştır. Yağ dokunun üzerinde ince bir zar (vagina bulbi) bulunur. Göz küresi bu zar üzerinde göz kaslarının etkisiyle hareket eder.

Göz küresi dıştan içe doğru üst üste gelmiş üç tabakadan oluşur.

1-)Dış tabaka (tunica fibroza)

Cornea
Sclera
2-)Orta tabaka (tunica vasculosa)

İris
Corpus ciliare
Choroidea
3-)İç tabaka (tunica interna)

Gözün Dıştan İçe Tabakaları:
1-)Dış Tabaka (Tunica Fibroza)

Göz küresinin dışında bulunan bağ dokunun kollojen ipliklerinin oluşturduğu bir tabakadır. Bu nedenle kalın ve sağlamdır. Dış tabaka cornea ve sclera olmak üzere iki kısma ayrılır.

a-) Cornea: Saydam, parlak bir görünüĢe sahip olan cornea hava ve göz kapakları ile temas hâlindedir. Göz kapakları ve göz küresinin ön bölümünü örten konjuktiva gözyaşı ile daima ıslak olduğundan göz kapakları açılıp kapandıkça cornea daima ıslak kalır ve saydamlığını korur.

Cornea sinirlerden çok zengindir. Işık, göze cornea yolu ile girer. Işığı net bir şekilde kırmak için kristal saydamlığında bir yapıdır. Bu nedenle corneanın kan ve lenf damarları yoktur.

Oksijenlenmesini ve beslenmesini tabakalar ve lameller arasında bulunan aralıklardan geçen gözyaşı salgısı ve göz içi sıvısı sağlar.

b-)Sclera: Gözün dış bölümünün büyük bir kısmını oluşturur ve erişkinlerde beyaz renktedir. Çeşitli yönlerde birbirini çaprazlayan kollojen liflerden yapılmış olan sclera gözün şeklini verir. Diğer taraftan da göz küresinin içerisinde bulunan oluşumları korur.

2-)Orta Tabaka (Tunica Vasculosa):

Kan damarı ve pigmentlerden zengin bir yapıdadır. Pigmentlerin yoğun olması nedeniyle rengi siyahtır ve gözü besleyen tabakadır. Orta tabakanın iris, corpus ciliare (kirpiksi cisim) ve choroidea (koroid) olmak üzere üç bölümü vardır.

a-)İris: Kornea ve scleranın birleştiği hizada bulunan ve göze rengini veren damarlı bölgedir. İrisin orta kısmındaki ışık geçidine gözbebeği (pupilla) denir. Pupilla siyah görünür. Göze gelen ışık miktarına göre daralır veya genişler. Böylece göze giren ışık miktarını ayarlar. İriste bulunan pigment hücreleri, göze rengini verir. Bu nedenle insanlarda mavi, yeşil, siyah, kahverengi ve gri gibi göz renkleri de olabilir.

b-)Corpus Ciliare : Koroid ve iris arasında bulunmaktadır. Temel yapısını düz kas liflerinden yapılmış m.ciliaris ve bağ doku oluşturmaktadır. Corpus ciliarenin üzerinde kirpik şeklinde çıkıntılar vardır. Kirpiksi cismin içinde, yumak hâlinde damarlar vardır. Ayrıca kirpiksi cisimleri geren ve gevşeten kirpiksi kaslar (m. ciliaris) bulunmaktadır. Kirpiksi cismin kasılması ve gevşemesi göz merceğinin (lens) ışığa uyumunu sağlar.

c-) Choroidea: Corpus ciliarenin arkasında bulunur. Orta tabakanın en büyük kısmıdır. Zengin damar dokusu ile retinayı beslemektedir.

3-) İç Tabaka (Tunica interna, Retina):

Göz küresinin en iç tabakası olan bu kısma retina veya sinirsel tabaka denir. Işığa duyarlı fotoreseptör hücrelerden yapılmış olan bu hücrelerin aksonları görme sinirini yapar. Retina tabakası damar tabakası ile temas hâlindedir. Görme sinirinin göz küresine girdiği yerden başlar ve göz bebeğine kadar uzanır. Retinanın ön kısmına görmeyen parça (pars caeca) ve arka kısmına da gören parça (pars optica) denilir.

Optik sinirlerin çıktığı kısımda koni ve çubuk hücreler yoktur. Bu nedenle bu kısma kör nokta denilir.

Göz küresinin ve retinanın ön bölümünde duyu hücreleri bulunmaz. Işığa duyarlı olan hücreler göz küresinin arkasındadır. Retiada çubuk (cellula coniformis) ve koni (cellula coniformis) şeklinde hücreler vardır. Çubuk hücreleri genellikle siyah ve beyaz ışık duyusunu alarak karanlıkta görmemizi sağlar. Koni hücreler ise renk duyusunu alır ve aydınlıkta görmemizi sağlar. Retina tabakasının sarı nokta (macula lutae) denilen bölümünde koni hücreleri daha fazla bulunur ve ışığa en duyarlı kısmıdır.

Duyu Organları, Duyu Organları, Duyu Organları, Duyu Organları

Kaynakça:

Milli Eğitim Bakanlığı Anatomi ve Fizyoloji Ders Modülleri, 2012