Göz Anatomisi

Gözün Dıştan İçe Tabakaları:

1-)Dış Tabaka (Tunica Fibroza)

Göz küresinin dışında bulunan bağ dokunun kollojen ipliklerinin oluşturduğu bir tabakadır. Bu nedenle kalın ve sağlamdır. Dış tabaka cornea ve sclera olmak üzere iki kısma ayrılır.

a-) Cornea: Saydam, parlak bir görünüĢe sahip olan cornea hava ve göz kapakları ile temas hâlindedir. Göz kapakları ve göz küresinin ön bölümünü örten konjuktiva gözyaşı ile daima ıslak olduğundan göz kapakları açılıp kapandıkça cornea daima ıslak kalır ve saydamlığını korur.

Cornea sinirlerden çok zengindir. Işık, göze cornea yolu ile girer. Işığı net bir şekilde kırmak için kristal saydamlığında bir yapıdır. Bu nedenle corneanın kan ve lenf damarları yoktur.

Oksijenlenmesini ve beslenmesini tabakalar ve lameller arasında bulunan aralıklardan geçen gözyaşı salgısı ve göz içi sıvısı sağlar.

b-)Sclera: Gözün dış bölümünün büyük bir kısmını oluşturur ve erişkinlerde beyaz renktedir. Çeşitli yönlerde birbirini çaprazlayan kollojen liflerden yapılmış olan sclera gözün şeklini verir. Diğer taraftan da göz küresinin içerisinde bulunan oluşumları korur.

2-)Orta Tabaka (Tunica Vasculosa):

Kan damarı ve pigmentlerden zengin bir yapıdadır. Pigmentlerin yoğun olması nedeniyle rengi siyahtır ve gözü besleyen tabakadır. Orta tabakanın iris, corpus ciliare (kirpiksi cisim) ve choroidea (koroid) olmak üzere üç bölümü vardır.

a-)İris: Kornea ve scleranın birleştiği hizada bulunan ve göze rengini veren damarlı bölgedir. İrisin orta kısmındaki ışık geçidine gözbebeği (pupilla) denir. Pupilla siyah görünür. Göze gelen ışık miktarına göre daralır veya genişler. Böylece göze giren ışık miktarını ayarlar. İriste bulunan pigment hücreleri, göze rengini verir. Bu nedenle insanlarda mavi, yeşil, siyah, kahverengi ve gri gibi göz renkleri de olabilir.

b-)Corpus Ciliare : Koroid ve iris arasında bulunmaktadır. Temel yapısını düz kas liflerinden yapılmış m.ciliaris ve bağ doku oluşturmaktadır. Corpus ciliarenin üzerinde kirpik şeklinde çıkıntılar vardır. Kirpiksi cismin içinde, yumak hâlinde damarlar vardır. Ayrıca kirpiksi cisimleri geren ve gevşeten kirpiksi kaslar (m. ciliaris) bulunmaktadır. Kirpiksi cismin kasılması ve gevşemesi göz merceğinin (lens) ışığa uyumunu sağlar.

c-) Choroidea: Corpus ciliarenin arkasında bulunur. Orta tabakanın en büyük kısmıdır. Zengin damar dokusu ile retinayı beslemektedir.

3-) İç Tabaka (Tunica interna, Retina):

Göz küresinin en iç tabakası olan bu kısma retina veya sinirsel tabaka denir. Işığa duyarlı fotoreseptör hücrelerden yapılmış olan bu hücrelerin aksonları görme sinirini yapar. Retina tabakası damar tabakası ile temas hâlindedir. Görme sinirinin göz küresine girdiği yerden başlar ve göz bebeğine kadar uzanır. Retinanın ön kısmına görmeyen parça (pars caeca) ve arka kısmına da gören parça (pars optica) denilir.

Optik sinirlerin çıktığı kısımda koni ve çubuk hücreler yoktur. Bu nedenle bu kısma kör nokta denilir.

Göz küresinin ve retinanın ön bölümünde duyu hücreleri bulunmaz. Işığa duyarlı olan hücreler göz küresinin arkasındadır. Retiada çubuk (cellula coniformis) ve koni (cellula coniformis) şeklinde hücreler vardır. Çubuk hücreleri genellikle siyah ve beyaz ışık duyusunu alarak karanlıkta görmemizi sağlar. Koni hücreler ise renk duyusunu alır ve aydınlıkta görmemizi sağlar. Retina tabakasının sarı nokta (macula lutae) denilen bölümünde koni hücreleri daha fazla bulunur ve ışığa en duyarlı kısmıdır.

Işık kırıcı ortamların, ışığı kırma gücüne diyoptri denir. Gözün ışığı geçiren ve kıran ortamları aşağıda verilmiştir:

• Göz merceği (lens)
• Suyumsu humor (humor aguous)
• Camsı humor (humor vitreus)

a-)Göz Merceği (Lens)

Pupillanın arkasında yer alan konvenks yapıda olan lens esnek ve parlaktır. Arka yüzü camsı humor ile ön yüzü ise pupilla ve buradan da ön kamara ile komşuluk gösterir. Damar ve sinirden yoksundur. Beslenmesi ise humor aguous ile sağlanmaktadır.

Corpus ciliarenin yapısındaki düz kas liflerinin kasılıp gevşemeleri sonucunda lensin kalınlığının azalıp çoğalması, ışığın az veya çok kırılmasına sebep olur. Yandaki cisimleri net görebilmesi için lensin kırıcılığının artmasına akomodasyon (uyum) denir.

b-)Suyumsu Humor (Humor aguous)

İris ile cornea arasındaki ön kamera ile iris ve lens arasındaki arka kamera içinde bulunur. Bu iki kamera gözbebeği aracılığı ile birbirleri ile birleşiktir. Kirpiksi cisim içindeki damarların meydana getirdiği suyumsu humorun schlemm kanalı yolu ile daima bir dolaşımı vardır. Aynı zamanda lenfa dolaşımı sayılabilen ve gözün toplardamarlarına açılan bu dolaşım, eğer herhangi bir sebeple olamaz ise kamerada biriken humor, göz içi basıncını çoğaltarak ağrılara sebep olabilir. Göz küresinin bir iç basıncı vardır ve bunu meydana getiren göz küresi içindeki humorlardır.

c-) Camsı Humor (Humor vitreus)

Göz merceği ile retina arasındaki boşluğu dolduran sıvı olup bu sıvıya camsı humor denir. Retina ile mercek arasında olup göz küresi boşluğunun arka kısmını doldurur. Humor vitrousun % 98’i su olup geri kalan kısmı protein, tuz ve suda eriyen maddelerdir. Eriyikler camsı özelliktedir. Damar tabakasında süzülerek oluşur. Sıvı, yumurta akı ve jelatin kıvamında ve parlaktır. Sıvıyı, camsı cismin (corpus vitreum) hyaloid denilen camsı zarı sarar ve korur. Bu sıvı, ışığı kıran ortamlardan biridir. Lenste kırılan ışık camsı humordan geçtikten sonra retinaya ulaşır.